Resimde Kovana Arı Oğulu Girerken Görülüyor
En basit anlatımla ‘oğul her türlü yakalanır’, bana göre oğul veren arı beş para etmez ve de mutlaka bu arıların ıslah edilmesi gerekir. Sene 2017 olmuş, hala oğul veren arı iyidir değip çoğaltan ve besleyen arıcı var ve de sanıyorum ki, daha çok uzun yıllar bu böyle devam edecek. Arı oğulu nasıl yakalanır sorusunun cevabına geçmeden önce bu oğul konusu üstünde bir kaç satır yazmak istiyorum çünkü, oğul veren arı ırkını mutlak suretle ıslah etmemiz lazım. Evet, bende biliyorum arıların genlerinde var bu ama, yıllardır arıcılık yapan ağbeylerimizin oğul veren arı iyidir diyerek bu arıları çoğalta çoğalta artık adeta yeni bir ırk yarattık ve önüne geçemiyoruz. Bu çoğaltma yönteminden artık vazgeçmeliyiz, bal verimini artırabilmenin de bu şekilde önünü açmalıyız diye düşünüyorum. Aslında bu konu hakkında yazılacak çok şeyler var ama ben kısa da olsa arılar neden oğul verir kısaca bahsetmek istiyorum.
Arı niye oğul verir?
İçgüdüsel olarak çoğalma eylemi bu böcek türünün genlerinde vardır ve ne kadar ıslah edilirse edilsin %100 başarı sağlanamaz. Fenni arıcılık gelişmeye başlayınca yüksek verim elde edebilmek için arı ıslah çalışmaları da başlamış oldu. Bal yapma potansiyeli yüksek, hırçın olmayan, kışın bal tüketimi az, hastalıklara dirençli ve de oğul vermeyen arı ırkları geliştirilmeye başlandı. Özellikle ana arı üretimi yapan lisanslı üreticiler bu yönde çalışmalara yöneldiler. Bu çalışmalar olanca hızıyla sürüyor ve sürmeye de devam edecek gibi görülüyor. Lakin, fenni kovanlar henüz ortada yokken, sepet kovan, karakovan gibi barınaklarda yine arıcılık mesleği vardı. Bu kovanlarda arı kolonisine müdahale imkanı da yoktu ve arılarda sürekli oğul vererek çoğalıyordu. Şimdi arıcı arı kovanı içerisinde ne var ne yok bakıp, inceleyip, müdahale yapabiliyor. Arı neden oğul verir? biliyor ve ona göre koloni yönetimi çalışmalarını yapıyor. Oğul verme sebeplerine gelince, Ana arı yaşlanmış, ya da sağlıksız ise, Arılar kovan içerisinde sıkışmış, çalışacak yer bulamıyorsa, havaların çok sıcak olması nedeniyle ve de genlerinden gelen çoğalma iç güdüsüyle oğullanabilir. Buna bazı arıcılar ‘arı piç attı’ da der, kullandığı kelime zaten bu gerçekleşen olayın arıcı adına iyi bir şey olmadığı anlamını taşır.
Oğul önleme yöntemleri, Ben öyle bir yöntem görmedim, söylerler, ağızlarını doldurarak anlatırlar ‘meme kontrolü yap’ ne yaparsan yap, oğula meyil eden arı yapar gider. ‘Bir şans ver’ yöntemini bende bazen denerim oda şöyledir; memeleri temizle, ana arı kontrolü yap, kovan önüne arıları silkele. Böylece bir şans vermiş olursunuz ki, muhtemelen o yine kaçacaktır. Bu işin kesin çözümü yoktur ancak, ıslah edilmiş genç ana arı ile çalışıyor iseniz asgari seviyeye indirebilirsiniz.
Oğul yakalama; bu konuyu araştırdığınıza göre amatör arıcı ya da hobi arıcılık yapan birisisiniz. Korkma, hemde hiç, telaşta yapma, oğul arı sana hiç bir şey yapmaz, kovan dışına çıkmadan önce bolca bal yemişlerdir, seni iğnelemek için uğraşmazlar. Dala konmuş bir oğulu bir çuvalı altına tutup dalı silkeleyerek rahatlıkla yakalayabilirsiniz. Yüksek bir ağaç dalına konmuş ise, uzun bir sırık (sopa) ucuna bir tane kabarmış petek bağlayarak oğula yaklaştırın, yavaş yavaş o petek üzerine toplanacaktır. Arılık etrafında hiç ağaç yok ise belirli yerlere 2 metre civarında sopalar dikebilir ve bu sopalara oğul kremi sürerek toplanmalarını sağlayabilirsiniz. Etrafta yoğun arı uçuşu var ise, iki taşı bir birine vurarak ya da ellerinizle şaplak çalarak uçuşan oğulu bir yerde toplayabilirsiniz. Eğer ki oğul mevsimi vaktiniz olmuyor ise, arılarınızın tam karşısına boş bir kovan koyun, içine mümkünse kabarmış bir iki petek yoksa ham petek bağlı çitalar koyun. Kovan uçuş tahtası ve kovanın önüne üstüne oğul kremi sürün (limon kolonyası da olabilir), muhtemeldir ki bunun içine girerler, hiç olmasa bir şansınız olur. Zaten arılıkta yoksunuz, yakalamak için tek çareniz bu. Arıcılık malzemesi satanlarda oğul yakalamak için geliştirilmiş kremler, parfümler var ve fiyatları da oldukça makul, istediğiniz yere sürün ve kolaylıkla yakalayın. Ama, size tavsiyem arılarınızı ıslah edin ve oğullayan arıya hiç rağbet göstermeyin, saygılarımla.
